“Y Mandarin” – Llong Droseddwr

Gadawodd y llong droseddwr o Spithead, Portsmouth i Wlad Van Diemen (Tasmania) ar 25ain Chwefror 1840. Roedd arweinyddion y Siartwyr, John Frost, Zephaniah Williams a William Jones, ar y llong ac roedd eu dedfrydau i farwolaeth wedi eu newid i alltudiaeth oherwydd gwrthgrïoedd o’r cyhoedd. Y Mandarin oedd yn llong hwylio 425 tunnell S-rig a adeiladwyd gan Horton yn 1834 a James Muddle oedd y capten. Ar y cyfan, roedd 212 o droseddwyr ar y llong yn cael eu halltudio am droseddau o geisio cipio hancesi neu ddynladdiad. Yn ôl sawl ffynhonnell, ystyriwyd alltudiaeth yn gosb ddifrifol i lawer o’r carcharorion sydd o gymharu â safonau heddiw, wedi perfformio troseddau bach.

 

CLICIWCH YMA I WELD MANYLION O’R CARCHARORION I GYD AR Y MANDARIN YN CYNNWYS JOHN FROST ZEPHANIAH WILLIAMS A WILLIAM JONES (yn nhrefn y wyddor)

Y Mandarin, Llong Droseddwr, a hwyliwyd 24ydd Chwefror, 1840

 

Ysgrifennodd John Frost am ei brofiadau ar y Mandarin: “Cynyddodd fy nghryfder yn raddol, ac wedyn daeth mwy o ddyfalbarhad i oddef fy nghaledi gydag amynedd a chaledwch. Un dydd, pan oedd y llong yn siglo o naill ochr i’r llall, ces i ddarn caled o gig eidion; roeddwn yn cadw cydbwysedd yn erbyn y pared gydag un llaw ac yn ceisio torri’r cig gyda’r llaw arall, pan glywais rywun yn chwerthin yn uchod i mi. Edrychais i fyny i weld hen swyddog yn chwerthin ataf, ’Ah Mr Frost,’ dywedodd, ‘bydd y fordaith hon o werth mil o bunnau blynyddol i chi; bydd o ddysg i chi.’

Ar fordaith flaenorol, bu farw 14 o’r bobl ar y Mandarin oherwydd diffyg o awyr ffres, blinder o salwch môr, aplopecsi, ffrenitis a chonfylsiynau, felly dyletswyddau Alexander McKechnie, meddyg y llong, oedd yn bwysig iawn i gadw’r troseddwyr yn fyw yn ystod y fordaith, bu farw un person yn unig ar y daith hon. Roedd Dr McKechnie yn cadw nodiadau meddygol manwl ynghylch salwch troseddwyr:-

Joseph Hudson, 26 oed, troseddwr; gwaedboer. Enwyd ar restr o bobl sâl, 4 Mawrth. Rhyddhawyd 12 Mawrth.

James Williams, 30 oed, milwr 51fed catrawd; twymyn. Enwyd ar restr o bobl sâl 8 Ebrill. Bu farw 10 Ebrill

Thomas Connall, 22 oed, milwr 96ain catrawd; colica spasmodica. Enwyd ar restr o bobl sâl 15 Ebrill – Rhyddhawyd 25 Ebrill

Thomas Bush, 22 oed, troseddwr; llwg. Enwyd ar restr o bobl sâl, 18 Ebrill – Rhyddhawyd 24Ebrill

John Gallop, 28 oed, troseddwr; llwg. Enwyd ar restr o bobl sâl, 24 Ebrill – Rhyddhawyd 24 Ebrill

John House, 27 oed, troseddwr; llwg. Enwyd ar restr o bobl sâl, 26 Ebrill 1840. Rhyddhawyd 30 Ebrill

George Coe, 33 oed, troseddwr; llwg. Enwyd ar restr o bobl sâl, 7 Mai 1840. Rhyddhawyd 4 Mehefin

Richard Cass, 22 oed, troseddwr; llwg. Enwyd ar restr o bobl sâl, 25 Mai 1840. Rhyddhawyd 9 Mehefin

Thomas Mole, 23 oed, troseddwr; llwg a chatâr. Enwyd ar restr o bobl sâl, 25 Mai 1840. Rhyddhawyd 6 Gorffennaf 1840 i’r Ysbyty Cytrefol.

Thomas Evans, 19 oed, troseddwr; llwg. Enwyd ar restr o bobl sâl, 27 Mai 1840. Rhyddhawyd 2 Mehefin

Walter Duke, 33 oed, troseddwr; purpura. Enwyd ar restr o bobl sâl, 8 Mehefin 1840. Bu farw 10 Mehefin

William Bolden, 52 oed, troseddwr; purpura. Enwyd ar restr o bobl sâl, 11 Mehefin 1840. Rhyddhawyd 6 Gorffennaf 1840 i’r Ysbyty Cytrefol.

Charles Baker, 30 oed, troseddwr; llwg. Enwyd ar restr o bobl sâl, 12 Mehefin 1840. Rhyddhawyd 23 June

John Morton, 24 oed, troseddwr; purpura. Enwyd ar restr o bobl sâl, 24 Mehefin 1840. Rhyddhawyd 29 Mehefin

Francis Rogers, 20 oed, troseddwr; catâr. Enwyd ar restr o bobl sâl, 28 Mehefin 1840. Rhyddhawyd 1 Gorffennaf 1840 i’r Ysbyty Cytrefol.

Jean Jacques Courbean, 62 oed, troseddwr; crebachiad. Enwyd ar restr o bobl sâl, 29 Mehefin 1840. Rhyddhawyd 1 Gorffennaf 1840 i’r Ysbyty Cytrefol.

John Williams, 25 oed, troseddwr; torgest. Enwyd ar restr o bobl sâl, 2 Gorffennaf 1840. Rhyddhawyd 2 Gorffennaf 1840 a derbyniodd drawst.

Gellir rhagor o wybodaeth ei weld am sgyrsiau Dr Alex McKechnie ar y Mandarin yn llyfr Les James, “Render the Chartists Defenceless”.

Ar ôl 126 dydd ar y môr ar y Mandarin, cyrhaeddodd y troseddwyr eu pen taith yn y gytref benydiol, Porthladd Arthur, Tasmania, ar ôl taith dros 12,000 môr-filltiroedd, ac yn cyrraedd ar 30 Mehefin 1840.

 

CLICIWCH YMA I WELD GWYBODAETH AM Y GYTREF BENYDIOL, PORTHLADD ARTHUR – “peiriant sy’n gwneud troseddwyr yn onest”.

https://portarthur.org.au/

 

LLONGAU TROSEDDWR ERAILL A GYRHAEDDODD YN AWSTRALIA YN 1840

http://www.historyaustralia.org.au/twconvic/1840

 

LLONG	CAPTEN	MEDDYG	GADAWYD	CYRHAEDDWYD	TROSEDDWR DYN	TROSEDDWYR MENYW
Mandarin 1840	Muddle, James	McKechnie, Alex	Spithead	Hobart	212	0
Maitland 1840?	Baker, Jn.	Toms, Plp	Sheerness	Sydney	310	0
Margaret 1840?	Canney, Ed.	Browning, Col. A	Dublin	Sydney	0	133
Pekoe 1840?	Keen, Sampson	Bower, Rbt.	Dublin	Sydney	184	0
Eden 1840?	Naylor, Hy. J.	Forman, Geo. E.	Sheerness	Sydney	270	0
Egyptian 1840?	Skelton, Jn.	Kidd, Jn.	Dublin	Hobart	170	0
Augusta Jessie 1840	Sparke, J.S	Dunn, Thos.	Dublin	Norfolk Is. Sydney	290	0
Mangles 1840?	Carr, Wm.	Nisbett, Alex.	Plymouth	Norfolk Is. Sydney	290	0
Canton 1840?	Mordaunt, Jn.	Irvine, Jn.	Plymouth	Hobart	240	0
Middlesex 1840?	Munro, Chas.	Baird, Jn.	Dublin	Sydney	200	0
Woodsbridge 1840?	Dobson, Wm. B.	Moxey, Geo. T	Llundain	Sydney	230	0
Runnymede 1840?	Forward, W	Fisher, Ptr.	Llundain	Hobart	200	0
Gilbert Henderson 1840?	Tweedie, J,	Hamett, Sir Jn.	Llundain	Hobart	0	185
Surrey 1840?	Sinclair, Geo.	Leah, Ed.	Downs	Sydney	0	213
Isabella 1840?	McAusland, Alex	Mahon, Hy. W.	Dublin	Sydney	0	119
Asia 1840?	Fawcett, Jas.	Johnston, J.	Sheerness	Hobart	276	0
King William 1840?	Thomas, Geo.	France, Campbell	Dublin	Sydney	180	0
Nautilus 1840?	Alloway, H,	McClure, Geo.	Dublin	Norfolk Is. Sydney	200	0
Parland 1840?	Rawlings		Bombay	Sydney	11	0

 

Rhwng 1788 ac 1852, roedd cyfanswm o 1,800 troseddwr o Gymru a gafodd eu halltudio i Awstralia – tuag 1.2% y nifer cyfan o droseddwyr a alltudiwyd iddi erbyn y cyfnod hwnnw.